“زیارت سخی ” تجلیگاه عشق و علاقه مردم افغانستان به حضرت علی(ع)
خبرگزاری فارس: “زیارت سخی ” مقبرهای در شهر “مزارشریف ” که افغانها آن را منسوب به حضرت علی (ع) میدانند چون نگینی در این کشور میدرخشد و از عشق و علاقه مردم مسلمان افغانستان به آن حضرت حکایت میکند.
به گزارش فارس، از زمانهای بسیار قدیم مهر خاندان پیامبر و حضرت علی (ع) در دل مردم افغانستان فروزندگی داشته و مردم مسلمان این کشور به این اسوه عدالت و تقوی چه به عنوان امام اول یا خلیفه چهارم خود ارادتی خاص دارند.
حضرت علی (ع) در این کشور به نامهای “شیر خدا “، “شاه مردان “، “حضرت سخی “، “سخی جان “، “شاه اولیاء ” و “حیدر کرار ” یاد می شود و همه ساله در مراسمی که در شهر “مزار شریف ” بر گزار می شود، افغانها با توسل به درگاه حضرت حق،علی (ع) را برای حل مشکلات خود واسطه قرار می دهند.
افغانها صفت سخاوت حضرت علی (ع) را بیشتر از سایر صفات او یاد و آن حضرت را با نام “سخی ” بیشتر یاد می کنند.
“زیارت سخی ” نام تاریخی و رسمی مقبره ای در شهر مزار شریف است و نام این شهر نیز از این مقبره گرفته شده که در ولایت “بلخ ” قرار دارد.
بخش عمده ای از مردم افغانستان بر این باورند که این مقبره، آرامگاه حضرت علی (ع) است.
“محمد علی عبدلی رحیمی ” در کتاب “روایت نابسامانی ” آورده است: “برخی بر این باورند که در زمان شهادت حضرت علی (ع)، دوستداران ایشان با چهار تابوت از چهار سمت به کوفه آمدند تا جنازه را به منطقه خود منتقل کرده و دفن کنند و هر کدام با تابوتی برگشتند و معلوم نیست که جنازه واقعی در کدام تابوت بوده است.
به همین دلیل، این عده اعتقاد دارند که حضرت در همان تابوتی بوده است که به بلخ آورده شده و در این جا دفن گردیده است. ”
موضوع این نوشته بررسی وجود مرقد آن حضرت در مزارشریف نیست بلکه ارادت و باور مردم افغانستان به شان و مقام حضرت علی (ع) و اعتقاد آنان برای تشرف به این بارگاه مهم است که غیر قابل توصیف است.
“جامی ” شاعر نامی این خطه دو بیتی را در وصف این بارگاه سروده است که این دو بیتی در بسیاری از رواق های این بارگاه به چشم میخورد:
گویند که مرتضی علی در نجف است
در بلخ بیا، ببین چه بیت الشرف است
جامی نه عدن گوی، نه بین الجبلین
خورشید یکی و نور او هر طرف است
دکتر “شمسالحق آریانفر ” محقق و پژوهشگر افغان در کتاب “سیمای حضرت علی (رض) در فرهنگ مردم فارسی زبان ” که در شهر “دوشنبه ” تاجیکستان به چاپ رسیده، نوشته است: حضرت علی در روایت، قصه ها، بیان و باور مردم افغانستان حضور گسترده و فعال دارد.
مردم مسلمان این کشور همچنان که حضرت علی (رض) را به عنوان خلیفه اسلام و امام مسلمانان می شناسند، در روایت ها و باورهای عامیانه خویش برداشتهای مختلف و متفاوت با متون تاریخی را جا داده تکرار می نمایند.
بیشتر این روایتها به گرد دو محور می چرخد؛ محور نخستین این که حضرت علی به افغانستان آمده است. محور دوم ارتباط می گیرد به روایات و باورهایی که پیرامون آرامگاه حضرت علی (رض) در افغانستان شکل گرفته است. “
مردم مسلمان افغانستان با اخلاص صادقانه ای که به حضرت علی (ع) دارند در تمامی موارد زندگی خود به آن حضرت توسل می جویند.
آن گونه که دکتر شمس الحق آریانفر نوشته است “مردم به آرمگاه آن حضرت به شهر مزار شریف می روند، دعا می نمایند و از خداوند تمنا می کنند که به طفیل دوستی و مقبولیت شیر درگاهش، مشکل آنها را آسان نماید.
وقتی به آرامگاه داخل می شوند، قفلهای دروازه را می بوسند.
در دیگ بزرگی که در نخستین تالار آرامگاه گذاشته شده است، با نیتهای خاصی پول می اندازند، از زیر دیگ می گذرند و به این باورند که مشکل آنان بدین طریق حل می گردد. ”
شمس الحق آریانفر در این کتاب به توسل برخی از شاهان و بزرگان افغانستان به علی (ع) نیز اشاره کرده است، چنانچه که “سلطان حسین بایقرا “، ادعا نموده که حضرت علی (ع) را در خواب دیده و آن حضرت به وی فرموده اند که به ترمیم مرقد من اقدام کن و سلطان بایقرا به امر حضرت این آرامگاه را ترمیم کرده است.
بزرگترین مراسمی که هر ساله در افغانستان در بارگاه منسوب به حضرت علی (ع) برگزار می شود، در ایام نوروز است.
ده ها هزار افغان در این ایام از شهرهای مختلف افغانستان به مزار شریف می آیند و در روز اول سال، گرد مقبره منسوب به آن حضرت جمع می شوند.
افغانها اعتقاد دارند که حضرت علی (ع) در روز اول سال شمسی یعنی اول فروردین به خلافت رسیده که در بسیاری از اشعار شاعران نیز این مطلب مطرح شده است:
نوروز شد و جمله جهان گشت معطر
از بوی خوش لاله و نسرین و صنوبر
برتخت خلافت بنشست آن شه ابرار
داماد نبی،شیر خدا، ساقی کوثر
نوروز شد وعلی ز روی تعظیم
بر تخت خلافت نبی گشت مقیم
از مقدم شاه اولیا بر کرسی
امروز نشسته معنی ارض عظیم
در صبح روز اول فروردین عَلم بزرگی افراشته می شود و در این مراسم علاوه بر عموم مردم، بسیاری از مسئولان کشوری در آن شرکت می کنند.
طبق نوشته محمد علی عبدلی در کتاب روایت نابسامانی، “در روز نوروز، خلق بسیار در مراسم گرد می آیند و همین که «ایشانها» (متولیان روضه شریف) عَلم حضرت علی را از درون گنبد بیرون می آورند، مردم هجوم می آورند که دست خویش را به عَلم برسانند و آن را ببوسند و یا دستمالی از آن تبرک بر گیرند؛ هنگام افراشتن عَلم غوغایی از مردم بلند می شود و صدای “یاعلی ” تا دورها در فضا می پیچد و اشکهای مردم مثل دانه باران از چشمها جاری می شود. “
عَلم بر افراشته شده تا چهل روز همچنان بر افراشته می ماند و مردمی که از شهرهای دور دست خود را به پای عَلم حضرت علی رسانده اند به نذر و نیاز روی می آورند و در روز چهلم در مراسمی خاص عَلم پایین آورده می شود.
عشق و علاقه مردم افغانستان به حضرت علی (ع) فقط در مزار شریف خلاصه نمی شود، بلکه در سایر مناطق افغانستان مانند مناطق مرکزی، پایتخت و حتی دور دست ترین مناطق جنوبی و غربی این کشور این عشق وجود دارد.
بر اساس نوشته “محمد یوسف ریاضی هروی ” در کتاب “عین الوقایع تاریخ افغانستان، “در سال ۱۳۰۳ هجری فقط در شهر هرات چهل و یک تکیه خانه وجود داشته است که مراسم عزاداری خاندان حضرت علی (ع) در آنها بر گزار می شده است. “
در ماه رمضان که به تعبیری ماه وحدت شیعه و سنی در افغانستان است، هر ساله مراسم شهادت حضرت علی (ع) توسط شیعیان گرامی داشته می شود و در شبهای نوزدهم و بیست و یکم این ماه، اهل سنت و به خصوص برخی مقامات مذهبی و دولتی پیرو این مذهب، در کنار اهل تشیع در مراسم خاص این شبها شرکت می کنند و در سوگ آن حضرت می نشینند.