لابیهای غربی در کنفرانس بن جایگاهی ندارند / ملاحظات همسایگان افغانستان باید لحاظ شود
سفیر جمهوری اسلامی ایران در آلمان کسب مشروعیت توافقهای حاصل از لابیهای غربی در کنفرانس بن دوم را غیرممکن دانست و چگونگی تنظیم پیشنویس را شرط حضور ایران در این نشست بیان کرد.
خبرگزاری فارس: لابیهای غربی در کنفرانس بن جایگاهی ندارند / ملاحظات همسایگان افغانستان باید لحاظ شود
به گزارش فارس، ده سال پس از برگزاری کنفرانس تاریخی بن در سال ۲۰۰۱ درباره اوضاع افغانستان که منجر به تشکیل دولت موقت به ریاست “حامد کرزی” شد، شهر بن بار دیگر از روز شنبه تا دوشنبه شاهد برگزاری کنفرانسی با حضور نمایندگان بیش از صد کشور و سازمان بین المللی باشد.
بر اساس اعلام مقامات افغانستان و آلمان، محور این کنفرانس بررسی اوضاع افغانستان در ۱۰ سال گذشته، وضعیت افغانستان پس از خروج نظامیان خارجی، واگذاری روند تأمین امنیت افغانستان به نیروهای افغان و اخذ تعهد مجدد از جامعه جهانی برای کمک به افغانستان است.
تلاشها و رایزنیهای زیادی برای برگزاری این کنفرانس در یک سال گذشته صورت گرفته است که به نظر میرسد برخی از آنها مانند کشاندن نمایندگان طالبان به این کنفرانس به نتیجه ای نرسید.
با وجود این که بحث این کنفرانس از یک سال پیش یکی از موضوعات خبری افغانستان بود، ابهامات زیادی درباره این کنفرانس، وجود دارد.
“علیرضا شیخ عطار” سفیر جمهوری اسلامی ایران در آلمان در گفتوگوی تفصیلی با فارس چرائی برگزاری این کنفرانس در کشور آلمان، ارتباط کنفرانسهای استانبول و آستانه با این نشست، ملاحظات و دیدگاههای همسایگان افغانستان به خصوص جمهوری اسلامی ایران و شرایط ایران برای حضور در بن دوم، احتمال حضور نمایندگان طالبان در این نشست و زمزمههایی مبنی بر تقسیم ساختار قدرت در افغانستان را بررسی کرد.
متن این گفتوگو به شرح ذیر است:
سئوال: چرا باز هم شهر بن برای کنفرانس افغانستان انتخاب شد و آلمان چه ویژگیهائی دارد که کنفرانس بن دوم مانند ده سال پیش در این کشور برگزار میشود ؟
پاسخ: شاید یک دلیل آن این است که آلمان در افغانستان به لحاظ اقتصادی و نظامی مطرح است و مایل است تا به اندازه حضورش، نقشی را ایفا کند.
از سویی دیگر ، حضور آلمانیها در افغانستان مانند حضور انگلیسیها که از نظر تاریخی مورد سو، ظن زیادی قرار داشته یا مانند آمریکائیها که به دلیل عملکرد غیر انسانی آنان در کشتار مردم غیر نظامی افغانستان تأثیر منفی بر افکار عمومی افغانستان گذاشته، نیست، در نتیجه آلمانیها در اذهان مردم افغانستان و منطقه از موقعیت بهتری نسبت به شرکای خود برخوردار هستند.
همچنین کنفرانس بن اول، کنفرانسی بسیار مهمی بود زیرا دستاوردهای آن از جمله قانون اساسی که در افغانستان تدوین شد و همچنین توافقات مربوط به تشکیل دولت و نقش گروهها، در تاریخ افغانستان نقش تعیین کنندهای ایفاء کردند.
به همین دلایل به نظر میرسد که آلمانیها هم با استفاده از این گذشته تاریخی که به نسبت مثبت بوده و همچنین با استفاده از موقعیت مثبت خود در مقایسه با دیگر شرکای غربی، به این قضیه ورود پیدا کردند.
هر چند که آلمانها متحد دیگر کشورهای غربی هستند اما تلاش کرده اند وجهه و ظاهر قضیه برای این کنفرانس آنها باشند تا حساسیتهای کمتری در میان ملتهای منطقه ایجاد شود .
سئوال: ماه گذشته کنفرانس استانبول برگزار شد که نه تنها همسایگان افغانستان بلکه کشورهای اروپایی نیز در آن حضور داشتند، گفتوگوهای انجام شده در این کنفرانس تا چه اندازه بر کنفرانس بن دوم اثر دارد ؟
پاسخ: فکر میکنم مهمترین درسی را که شرکت کنندگان کنفرانس بن باید از نشست استانبول بگیرند این است که چیزی که در پشت درهای بسته بین چند کشور به خصوص کشورهای غربی لابی شود و بخواهد مشروعیت خود را از کنفرانس بزرگی با حضور کشورهای منطقه بگیرد، امکان پذیر نیست.
در کنفرانس استانبول آنها ۲ هدف را دنبال میکردند، هدف اول این که تدابیر امنیتی جدیدی را در منطقه ایجاد کنند که مسئولیت آن بر عهده کشورهای منطقه باشد اما قصد آنها این بود که در کنار این مسئله یک نظارت غربی هم بر این وضعیت داشته باشند.
قصد داشتند با ادبیات بکار رفته در آن پیشنویس، مجموعه کشورهای منطقه را مقصر وضعیت فعلی افغانستان جلوه دهند و کشورهای غربی آمده اند تا ضمن رفع این قصورها و نظارت بر عملکرد کشورهای منطقه، نسبت به تصحیح وضعیت اقدام کنند.
این امری بسیار نادرست و تحریف واقعیتها بود، به همین دلیل کشورهای منطقه از جمله ایران زیر بار این قضیه نرفتند و در نتیجه نه آن نظارت و نه آن ترتیبات امنیتی که به عنوان تعهد مورد نظر آنها بود، تصویب نشدند.
کشورهای غربی این درس را گرفته اند که در کنفرانس بن دوم از این پخت و پزهای تحمیلی برای کشورهای منطقه پرهیز کنند.
سوال: آیا ملاحظات همسایگان افغانستان در بن دوم مورد نظر قرار گرفته است؟
پاسخ: آلمانها تظاهر میکنند که آنها فقط میزبان هستند و مدیر کنفرانس افغانستان است و همین طور مهمترین نقش را کشورهای منطقه دارند.
اما این که این مطلب تا چه حد واقعیت دارد تا حد زیادی به قطعنامه و متن پیشنهادی کنفرانس بن بستگی خواهد داشت.
در خصوص متن نشست بن، در کنفرانس آستانه که برخی از کشورها، همسایگان و کشورهای گروه تماس حضور داشتند، بحث شده است اما باز مهمتر از متن این است که تا چه حد به توصیههای خیر خواهانه کشورهای منطقه، توجه میشود.
اگر قرار باشد که فقط به صورت نمایشی وزرای خارجه سخنرانی کنند و باز کشورهای غربی، ناتو و دیگران برای خود طراحیهای دیگری داشته باشند، این کنفرانس هم مانند کنفرانسهای دیگر همچون لندن و هلند، سطحی و نمایشی خواهد بود.
اگر آلمانها و دیگران میخواهند که کنفرانس بن دوم مانند کنفرانس بن اول در تاریخ افغانستان نقشی داشته باشد، باید محوریت را به کشورهای منطقه و نظریات آنها که منطبق بر واقعیتهای صحنه است، بدهند.
سوال: “اشتاین مایر” نماینده ویژه آلمان در امور افغانستان و پاکستان خبر داده که ایران در سطح وزیر خارجه در این کنفرانس شرکت میکند، آیا شما این خبر را تائید میکنید؟
پاسخ: اطلاعات اولیه تقریبا همین است که احتمال مشارکت وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، اما نگرانیهایی در تهران در خصوص چگونگی دستاوردهای این کنفرانس و نقش کشورهای منطقه وجود دارد.
اکنون در تهران این موضوع بر اساس مذاکرات آستانه در مورد پیشنویس قطعنامه در حال بررسی است.
تهران به هیچ عنوان مایل نیست که مفاهیم و نظرات تحمیلی از خارج منطقه، در این کنفرانس مطرح شود و به عنوان مثال در کنفرانس استانبول بحثها و مفاهیم جعلی از سوی آمریکائیها مطرح شده بود.
“هیلاری کلینتون” زمانی بحث “جاده ابریشم جدید” را مطرح کرده بود، این مطلب عجیبی است، جاده ابریشم جدید یعنی چه ؟ جاده ابریشم یک واقعیت تاریخی است و مسیر آن نیز مشخص است.
کشورهایی که در مسیر این جاده تاریخی قرار دارند، در حال حاضر با افغانستان منافع نزدیکی دارند اما آمریکائیها جاده ابریشم جدیدی درست میکنند که این یک مفهوم جعلی و غیر عملی است.
ایران امیدوار است که در کنفرانس بن از این نوع مفهومسازیها و جعل مفاهیمی که خلاف واقعیتهای میدانی و تاریخی است، رخ ندهد و به واقع کنفرانس بن همان طور که از عنوان آن پیدا است، برای تعیین تکلیف دوره انتقالی و پس از خروج نیروهای ناتو باشد.
نیروهای خارجی بر اساس وعدهای که داده اند باید سال ۲۰۱۴ از افغانستان خارج شوند، نه این که با استفاده از کنفرانس بن، مشروعیتی برای حضور خود به اشکال مختلف و داشتن پایگاه به دست آورند.
در حال حاضر تهران این موضوعات را تحت بررسی قرار میدهد و پس از آن در مورد سطح شرکت هیئت ایرانی، تصمیم قطعی گرفته خواهد شد.
سئوال: آیا انتظار میرود که در کنفرانس بن نمایندگانی از طالبان شرکت نمایند ؟
پاسخ: از آقای اشتای مایر در مصاحبه ای نقل شده که نمایندگانی از طالبان در کنفرانس بن حضور میبایند اما این سئوال را تا به حال هیچکس نتوانسته پاسخ دهد که کدام نماینده و کدام طالبان؟ امروز صحنه افغانستان و آرایش نیروها در آن، آرایشی متفاوت از گذشته است.
افرادی زیادی وجود دارند که دارای دیدگاههای مخالف حضور خارجیها هستند.
اکنون اگر با ۲ نفر از رژیم سابق طالبان که در افغانستان دارای موقعیتی بوده اند و بعد هم ارتباط خود را با غرب حفظ کردهاند، مذاکره شود یا آنها را به کنفرانس بن دعوت کنند، آیا این به معنی توافق با کلیه نیروهای مخالف حضور خارجی در افغانستان خواهد بود؟
آیا طالبان در واقع به عنوان یک موجودیت واحد در اینجا نماینده معرفی میکند یا افرادی که در گذشته با طالبان ارتباطی داشته اند ؟
یک بار هم غربیها و اعضای ناتو به رهبری انگلیس چنین فریبی خوردند.
در آن زمان آنها با عدهای به عنوان نمایندگان طالبان وارد مذاکره شدند اما سپس معلوم شد که افراد طرف مذاکره کاسب بودند و با طالبان هیچ ارتباطی نداشتند.
بنابراین هنوز به این سئوال پاسخ داده نشده که با چه مکانیسمی طالبان به عنوان نیروهای مخالف میخواهند در این کنفرانس حضور یابند به گونه ای که نتیجه حضور آنان، آتش بس و مذاکرات بین گروههای افغانی باشد.
سئوال: زمزمههائی وجود دارند مبنی بر این که در بن دوم مانند بن اول ساختار قدرت در افغانستان بین اقوام تقسیم میشود. آیا این نظریات در حد شایعه است؟
پاسخ: حداقل از متونی که به عنوان پیشنویس قطعنامه ارائه کردهاند ، چنین چیزی استنباط نمیشود، مگر این که بخواهند در پشت پرده مذاکراتی داشته باشند.
اما من از ترکیب این کنفرانس چنین چیزی را استنابط نمیکنم زیرا تفاوتی بین بن اول و دوم وجود دارد و آن این است که در بن دوم چارچوبی به نام قانون اساسی افغانستان وجود دارد.
این قانون اساسی به میزان نسبتا خوبی توانسته توزیع قدرت را بر اساس نسبت جمعیتی اقوام در افغانستان ایجاد کند.
این طور هم نیست که بتوانند به راحتی قانون اساسی را به تمایل یک گروه و یا دو گروه تغییر دهند.
من هیچ نشانهای دال بر آن ندیده ام اما اگر چنین چیزی پشت پرده رخ دهد، به طور حتم خطرناک است و میتواند سبب تعارضهائی شود زیرا این میثاق که اسمش قانون اساسی است، اکنون در افغانستان مشروعیت کامل دارد.
سئوال: دیدگاه جمهوری اسلامی ایران در مورد کنفرانس بن دوم چیست؟
پاسخ: کنفرانس بن دوم اگر بخواهد آینده افغانستان پس از خروج نیروهای خارجی را رقم بزند، باید بر مبنای تصمیمگیریهای صادقانه باشد.
اگر صحبت از خروج نیروهای خارجی است، این نیروها واقعا باید خارج شوند و این گونه نمیشود که به بهانههای مختلف بخواهند در افغانستان حضور نظامی و پایگاه داشته باشند.
اگر به تاریخچه آمریکائیها نظری انداخته شود، میبینیم زمانی که آنان در کشوری حضور دارند، برای سربازان ساده خود حق کاپیتولاسیون در نظر میگیرند.
خودشان تصمیم میگیرند که کجا عملیات انجام دهند و یا این که چه کسی را دستگیر کنند.
این قابل قبول نیست که نیروهای خارجی بگویند از افغانستان خارج میشویم سپس تحت عنوان یک قرارداد با ظاهری دیگر اما با همان محتوا و هدف، حضور خود را حفظ کنند.
در این صورت کنفرانس بن تنها به حرکتی نمایشی تبدیل میشود و نمی تواند آینده افغانستان را رقم بزند.
به هر صورت در کنفرانس بن باید بحث شود که حضور نیروهای ناتو تاکنون چه دستاوردهائی داشته است؟ این بحث باید غیر شعاری و بر مبنای واقعیات باشد.
این که میبینیم در دوره طالبان تولید مواد مخدر ۳۰۰ تن بوده در حالی که اکنون به ۸ هزار تن افزایش یافته و طبق آمارهای سازمان ملل تنها در طول سال گذشته ۷ درصد به سطح زیر کشت خشخاش در افغانستان افزوده شده و اینکه اکنون مشخص شده که چگونه افسران ، درجه داران و سربازان ناتو و آمریکائی برای رفع عقدههای روانی خود مردم را هدف قرار میدادند و می کشتند ، از جمله مواردی هستند که باید مشخص شوند.
در واقع، شعار کنفرانس که عبارت است از وضعیت انتقالی و همچنین وضعیت پس از خروج نیروها، باید پایه بحثها قرار گیرد. نه اینکه بخواهند برای تداوم حضور خود مشروعیتی پیدا کنند.
همینطور موضوع آشتی ملی هم مهم است. به هرحال در افغانستان تعارضاتی بین گروههای افغانی وجود دارد.
شهید “برهان الدین ربانی” رئیس شورای عالی صلح افغانستان اقدامات خوبی را شروع کرد.
نتوانستند او را تحمل کنند لذا شهیدش کردند.
بعد از شهید ربانی باید اقدامات آشتی ملی با جدیت پیگیری شوند و در کنفرانس بن میشود تضمینهای بین المللی برای پیشبرد این اقدامات در نظر گرفت.
مهمترین مورد چه در رابطه با امنیت و چه در خصوص توسعه در افغانستان که پیش نیاز امنیت است، نقش کشورهای منطقه است.
در این کنفرانس باید تضمینهای لازم برای ایفای چنین نقشی در ابعاد دوجانبه و چند جانبه بین کشورهای منطقه در نظر گرفته شود.
سئوال: مذاکراتی که در نشست آستانه در قزاقستان در اواسط ماه نوامبر صورت گرفت، چه نقشی میتواند در کنفرانس بن داشته باشد؟
پاسخ: نشست آستانه برای بررسی محورهای پیش نویس قطعنامه و اخذ نقطه نظرات کشورهای موثر برگزار شد که ایران هم در آن شرکت کرد.
ایران نقطه نظرات خود را در خصوص مواردی همچون امنیت، خروج نیروهای خارجی و مبارزه با مواد مخدر اعلام و تأکید کرد که با مفهومسازیهای جعلی یا شعارهای تو خالی نمیتوان یک افغانستان داشت و این کشورهای منطقه هستند که بسیار بیشتر از دیگران تحت تأثیر اوضاع افغانستان قرار میگیرند.
این موارد در اجلاس آستانه مطرح و قرار شد که این دیدگاهها و نقطه نظرات دیگری که کشورهای کلیدی همسایه و منطقه ابراز داشتند، در پیش نویس گنجانده شوند.
همچنین قرار شد که جمع بندی آن نقطه نظرات ۲ روز قبل از برگزاری کنفرانس بن ۲ در سطح کارشناسی ارائه شود.