نوازنده افغان از دارالحفاظ تا بادبادکفروشی
سلطان محمد چیشتی بیناییاش را از دست داده، اما چند ساز را خوب مینوازد.
از این نوازنده افغان که خود را با عنوان “قاری” معرفی می کند، سن و سالی او گذشته و با چهرههای سرشناس موسیقی افغانستان مانند محمد حسین سرآهنگ، احمد ظاهر و احمد ولی همنشینی داشته است.
قاری سلطان از ساکنان شهر کهنه کابل است، اما روزگار او را ناگزیر به زندگی در پروان، در شمال کابل کرده است.
سلطان می گوید از پانزده سالگی با موسیقی سر و کار داشته و فراگیری موسیقی را با نی آغاز کرده است.
سلطان آوازخوان حرفهای نیست و آموزشی در این زمینه ندیده، اما در خانقاه ها و مجالس موسیقی شرکت کرده است.
او خود را از شاگردان استاد محمد حسین سرآهنگ و استاد هاشم میداند و در آهنگهای احمد ظاهر نی نواخته است.
سلطان محمد چیشتی می گوید: “با استاد سرآهنگ شبهای جمعه به خانقاه میرفتم و احمد ظاهر دوست شخصی من بود.”
او خاطره ای را نقل می کند و می گوید: “روزی با استاد سرآهنگ در رادیو نشسته بودم که عظمت احمد ولی را در همان جوانیاش دیدم. سرآهنگ نوبت آوازخوانی خود را به احمد ولی داد. احمد ولی گفت استاد آداب ایجاب نمیکند… اما سرآهنگ گفت که خوشم میآید که تو بخوانی.”
در مورد هنر قاری چیزهایی شنیده بودم، ولی چندی پیش در منزل یکی از دوستانم با او آشنا شدم. لباس معمولی سنتی افغانی به تن داشت و ساز خود را تنظیم میکرد. با ساز و سرودش به مجلس رنگ دیگری داد.
همانجا از او خواستم که برای گفتگویی با بیبیسی وقت بگذارد. به خانهاش در ولایت پروان، در شمال کابل رفتم تا چند آهنگ بسراید و داستانهای زندگیاش را بازگو کند.
سلطان محمد چیشتی در مورد نابینایی خود گفت: “در یازده سالگی شاگرد چاقوساز بودم. استادکارم آهن گرم کرد و بر سر سندان گذاشت و با چکش که کوبیدم، جرقه آهن پرید و به چشمم اصابت کرد. چشمم کور شد. پارچه آهن به چشم دیگرم هم اصابت کرد.”
قاری سلطان محمد چیشتی
آقای چیشتی نوازندگی چند نوع ابزار موسیقی را بلد است.
او افزود :”چشمهایم که نابینا شد، تاریکی دل پیدا شد و بعد تاریکی دل را با خواندن قرآن روشن کردم. خدا گفته که اگر یک چیز را از شما گرفتم، ده چیز دیگر را به شما میدهم.”
این نوازنده افغان در “دارالحفاظ کابل” قرآن آموخته و شاگرد برکتالله سلیم، قاری مشهور افغان بوده و بخشی از قرآن را حفظ کرده است.
آقای چیشتی میگوید که بعد از آن به یک موسسه خارجی رفته و خواندن خطوط برجسته ویژه نابینایان را در مدرسه نابینایان آموخته است.
او همچنین گفت: “ده یا دوازده سال در همین مدرسه معلم موسیقی هم بودم.”
قاری چیشتی هارمونیه، کاسیو، رباب، نی، طبل، زیربغلی، سه تار، سنتور، دلربا و شهنای را به روانی و خوبی مینوازد.
او علاوه بر اینها، سنگتراشی را هم بلد است و آهنگری را از کودکی به یاد دارد.
قاری چیشتی محل درآمدی برای تامین معاش خود و همسرش ندارد، اما در نظر دارد مغازهای برای فروش بادبادک (کاغذپران) در شمال کابل باز کند.
قاری سلطان محمد چیشتی نه در رادیو آهنگی ضبط کرده و نه در تلویزیون برنامه داشته، اما میگوید در نظر دارد تا در استودیوهای رادیوی ملی چند آهنگ ضبط کند.