ایران پیشگام حمایت از مجاهدین افغان
حمایت های بی دریغ جمهوری اسلامی ایران از جهاد و مبارزات مردم مسلمان افغانستان علیه متجاوزان ارتش سرخ شوروی سابق، هرگز از خاطره ها فراموش نخواهند شد، زیرا پشتیبانی های بی دریغ ایران از مجاهدین افغان تاثیر بسزایی در پیروزی های ارزشمندی آنان در برابر نیروهای اشغالگر داشت.
در خلال سال های پایان دهه ۵۰ شمسی و هنگامی که ارتش سرخ شوروی سابق به کشور افغانستان تجاوز کرد، ایران به حمایت و پشتیبانی از مجاهدین افغان و مردم مسلمان این کشور برخاست، اقدامی که در شرایط دشوار و سخت سال های ابتدای پیروزی انقلاب و شروع جنگ تحمیلی به وقوع پیوست.
اقدام انساندوستانه ایران اسلامی هنگامی اهمیت پیدا می کند که کشور از همه سو مورد تهاجم نابرابر ارتش تا دندان مسلح صدام و حامیان خارجی آن قرار گرفته بود. این شرایط در کنار تحریم اقتصادی که از سوی قدرت های جهانی علیه جمهوری اسلامی ایران تحمیل شد، شرایط دشواری برای حل مشکلات داخلی بوجود آورده بود.
در آن زمان، تهران حتی به درخواست مسکو برای کمک نکردن به مجاهدین افغان،اعتنایی نکرد هر چند مسوولان بخوبی آگاه بودند که این موضعگیری، هزینه هایی نیز در پی خواهد داشت.
اجازه فعالیت به اعضای مجاهدین افغان در قالب گروه هایی نظیر دفتر جمعیت اسلامی افغانستان، دفتر سیاسی حزب اسلامی افغانستان و دفتر سیاسی حزب وحدت اسلامی افغانستان تنها بخشی از اقدامات ایران در پشتیبانی از مبارزه و جهاد مردم افغانستان بوده است.
تهران در این سال ها، دفاتر احزاب سیاسی را حمایت و مجاهدین افغان را از نظر اقتصادی تحت پوشش قرار داد. در واقع ایران در آن زمان، تنها کشوری بود که براساس تکلیف دینی و انسانی، در کنار مجاهدین افغانستان قرار گرفت.
ایران علاوه براینکه با مجاهدین افغان در داخل کشور، رابطه تنگاتنگ داشت و حمایت های مادی ومعنوی خود را شامل حال آن ها نمود، پذیرای چند میلیون مهاجر افغانی در داخل شهرهای خود شد.
با آنکه جمهوری اسلامی ایران در محاصره شدید اقتصادی قرارداشت وهزینه جنگ نیز بیش از پیش برشانه های دولت و مردم ایران سنگینی می کرد، حضور میلیون ها مهاجر بی بضاعت، بار مضاعفی بود که بر ایران تحمیل شد.
اتباع و مهاجران افغانی پس از ورود به ایران، برخلاف سایر کشورها در کمپ های مخصوصی اسکان نمی یافتند ، بلکه می توانستند محل سکونت و کار خود را، در هر شهر ایران انتخاب کنند که این موضوع شرایط مطلوبی برای مهاجران افغان ایجاد کرده بود.
با اینحال، کمک های ایران مختص به دوران جنگ در افغانستان معطوف نشد و پس از پیروزی جهاد در افغانستان ، این کمک ها ادامه یافت و تهران همچنان به حمایت سیاسی و اقتصادی از این کشور پرداخت. به باور آگاهان و نیز اسناد و شواهد تاریخی، اگر کمک و حمایت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران به جهاد نبود ، پیروزی مردم افغانستان بسیار دشوارتر حاصل می شد.
با اینحال، ایران پس از سقوط طالبان، بیش از هرکشور دیگری، درکنار دولت و مردم افغانستان حضور مستمر داشته و تا حد توان برای تامین ثبات، بازسازی و نوسازی افغانستان تلاش کرد.
کمک های اهدایی جمهوری اسلامی ایران که از نظر کمی رقم قابل ملاحظه ای است ، از نظر کیفی نیز به گونه ای بود که به صورت واقعی در اختیار دولت و مردم افغانستان قرار گرفت و در عرصه های مختلف داخلی، به مصرف رسید.
هر چند در این سال ها، برخی از قدرت های فرامنطقه ای تلاش کردند تا با اتهامات واهی، روابط تهران و کابل را بحرانی و متشنج کنند ، اما سیاست های دولت افغانستان و شخص کرزی رییس جمهور این کشور، تمام این تحرکات را نقش بر آب کرد.
با اینحال، ایران علاوه بر حمایت از مجاهدین افغانستان در زمان تجاوز شوروی سابق، پس از تشکیل دولت منتخب در افغانستان نیز به حمایت از دولت این کشور برخاست.در همین راستا تهران در بازسازی افغانستان نقش فراوانی داشته و تاکنون ۳۶۰ میلیون دلار در این جهت هزینه کرده است.
ایران در بخش های مختلف از جمله اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و بهداشتی کمک های بسیاری را به افغانستان داشته است که می توان به احداث جاده ها، ایجاد مراکز بهداشتی، برق رسانی، کمک به بخش کشاورزی و تقویت آموزش و پرورش و تحصیلات عالی افغانستان اشاره کرد. افغانستان نیز با درک نقش مهم ایران در منطقه، همواره از کمک های تهران به کابل قدردانی کرده و خواهان گسترش مناسبات بیشتر با جمهوری اسلامی ایران است.
به گفته کارشناسان، ایران به تمام تعهدات خود در قبال بازسازی افغانستان عمل کرده است. در بخش های برق رسانی به شهرهرات، بازسازی جاده تورغندی- هرات، ایجاد نهادهای فرهنگی، علمی و تعلیم و تربیت از جمله کمک های ایران به افغانستان بوده است.
سفر مقامات بلندپایه دوکشور به پایتخت های یکدیگر نشان از روابط خوب و رو به گسترش طرفین است.اکنون حجم مبادلات تجاری تهران و کابل بیش از یک میلیارد دلار است که بنظر می رسد این حجم مبادلات، می تواند بیش از این افزایش یابد.
“غلام محمد ییلاقی”وزیر تجارت افغانستان با اعلام اینکه “مبادلات تجاری ایران و افغانستان طی چند سال اخیر، از مرز یک میلیارد دلار گذشته است” می گوید: مبادلات تجاری افغانستان با ایران، هر سال توسعه می یابد و زمینه پیشرفت بازرگانی و صنعتی در کشور ایران به ویژه در استان های هم مرز با افغانستان، بسیار روشن است.
وی می افزاید: ارتباطات اقتصادی ایران، زبانزد خاص و عام است و مدل های اقتصادی و اکتشافی تهران برای کشورهای شبیه به افغانستان، می تواند مدل بسیار خوبی باشد.
وی افزود: یقین داریم که مردم شریف ایران، همانطور که ملت مسلمان افغان را با آغوش باز پذیرفتند و در بازسازی افغانستان مشارکت داشتند، در سرمایه گذاری مشترک و مبادلات تجاری و بازرگانی با افغانستان نیز تلاش خواهند کرد.
هر چند مناسبات ایران و افغانستان گسترش یافته و از سطح خوبی برخوردار است ، اما به نظر می رسد که ظرفیت های زیادی برای ارتقاء روابط دو کشور وجود داشته باشد که بررسی مسوولان دو کشور را می طلبد.
از سویی با توجه به اشتراکات فرهنگی و زبانی که بین دو کشور وجود دارد به نظر می رسد که ظرفیت های افزایش روابط بخصوص در بخش نیروی کار و نیروی انسانی وجود داشته باشد.
روابط ایران و افغانستان از حیث مناسبات منطقه ای، دارای جایگاه و اهمیت ویژه ای است.این روابط براساس اشتراکات فراوان دینی، زبانی، فرهنگی و حسن همجواری شکل گرفته است.
پیشینه روابط تهران و کابل نشان می دهد که ایران همواره و در تمامی مراحل، در کنار ملت افغانستان بوده و این کشور را در بحران های مختلف یاری رسانده است به همین دلیل تاکنون تلاش دشمنان برای برهم زدن این روابط حسنه بی ثمر بوده است.
بنظر می رسد توطئه های دشمنان برای برهم زدن مناسبات تهران و کابل همچنان ادامه داشته باشد ،اما حسن نیت و تفاهم دو جانبه و متقابل خواهد توانست این توطئه ها را خنثی کند.
برقراری روابط حسنه بین ایران و افغانستان، نه تنها بر اوضاع سیاسی و امنیتی، اقتصادی و فرهنگی دو کشور تأثیر مثبت خواهد گذاشت ، بلکه منطقه را به سمت شکوفایی در عرصه های مختلف سوق خواهد داد.
گزارش از: علی حبیبی