شرکتکنندگان در این همایش اعلام کردند که آمریکا و متحدینش ضمن حضور در افغانستان به فکر تجزیه افغانستان برآمده و در این رابطه چندین سناریو را در دستور کار خود قرار دادهاند.
در این کنفرانس عنوان شد که آمریکا و غرب بدون توجه به ویژگیهای بافت ملی و قومی افغانستان به دنبال تحقق این اهداف بوده و اجرای هر یک از سناریوهای احتمالی به طور قطع همسایههای افغانستان از جمله ایران و روسیه را با تهدید و چالشهای جدی مواجه خواهد کرد.
خبرنگار منطقهای فارس در آسیای مرکزی اهم سخنرانیهای این همایش را در چهار قسمت به خوانندگان عزیر تقدیم میکند.
هدف آمریکا هیچگاه کمک به افغانستان نیست
“الکساندر کنیازف” کارشناس سیاسی و پژوهشگر ارشد انستیتوی “شرق شناسی” آکادمی علوم روسیه در این همایش اظهار داشت: از سال گذشته تمایل برای تجزیه افغانستان در حال افزایش است.
وی در ادامه افزود: در مورد بحث خروج نیروهای ناتو از افغانستان تمام کارها در دست آمریکا نیست بلکه خیلی از کارها بستگی به چگونگی اقدامات روسیه و دیگر کشورهای منطقه خواهد داشت.
این کارشناس روس گفت: آمریکاییها در قطر با طالبان در مورد واگذاری بخشی از خاک افغانستان مذاکره میکنند تا بتوانند پایگاههای کلیدی خود را در “بگرام” و “شین دن” حفظ کنند و این در حالی است که “قندهار” دارای اهمیت خاصی است اما پایگاه آمریکا در “مزار شریف” از بالاترین اهمیت برخوردار خواهد بود.
کنیازف در رابطه با بحث تجزیه و کنفدراسیون در افغانستان افزود: تحقق این اهداف ساده نخواهد بود زیرا ۳۰۰-۴۰۰ هزار نفر بلوچ وجود دارد و آنها میخواهند دولت مستقل خود را داشته باشند که البته آمریکا با ایجاد دولت بلوچ به دنبال جلوگیری از فعالیتهای رو به افزایش چین است.
این پژوهشگر آکادمی علوم روسیه با اشاره به اینکه نقشه ایجاد هزارجات نیز وجود دارد که مناطق مرکزی افغانستان را در بر میگیرد، عنوان کرد: با نظر “صیفولین” (دیگر سخنران این همایش که سخنرانی وی هم آورده خواهد شد) در رابطه با آنکه آمریکاییها در افغانستان نتوانستند به اهداف خود برسند، موافق نیستم زیرا
هدف آمریکاییها هیچگاه ایجاد یک افغانستان واحد و مستقل نبوده است.
وی در ادامه افزود: یک زمانی “حفیظ الله امین” میخواست افغانستان را طبق مدل شوروی بازسازی کند که خوشبختانه این پروژه به شکست انجامید اما در حال حاضر همه اقدامات در مسیر تجزیه افغانستان دنبال میشود که آثار مخربی دربر خواهد داشت.
این کارشناس مطرح روس در ادامه با طرح این سئوال که با جزایر (آنکلیف) پشتونی در شمال، با هزارهها و هرات چه میتوان کرد؟، اظهار داشت: تجزیه بر مبنای تعلق قومی میسر نخواهد بود.
وی در ادامه با بیان این سئوال که چه کاری از دست روسیه ساخته خواهد بود؟، افزود: در اوایل ماه مارس اطلاعیهای (منبع: دبیرخانه سازمان همکاریهای شانگهای) پخش شد که مقامات روسیه به فکر مسدود کردن مسیر شمالی تدارکات نیروهای آمریکا و ناتو در افغانستان میباشند و چنانچه آمریکاییها در رابطه با مسئله سوریه با روسیه کنار نیاید، مدیریت جدید مسکو اقدام به پیمودن مسیر خاص خود خواهد کرد که در این رابطه نخستین سفر خارجی رئیس جمهور جدید روسیه به پاکستان (۲ کانال خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان) بدین معنا است که اگر روسیه و سازمان پیمان امنیت جمعی این فضا را تحت پوشش قرار بدهند، نه ازبکستان و نه دیگر کشورهای منطقه در برابر چنین سناریو قادر به اقدامات جدی نخواهند بود.
کنیازف ادامه داد: امکان دارد این سناریو تحقق پیدا نکند و در مقابل در منطقه “اولیانوفسک” روسیه یک مرکز لجستیکی استقرار یابد و این موضوع در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مشخص خواهد شد که افزایش بازدیدهای مقامات نظامی آمریکا از پایتختهای کشورهای آسیای مرکزی نشان میدهد، سرنوشت پایگاههای موجود و احتمال ایجاد پایگاههای جدید آمریکا از محورهای عمده گفتگوهاست.
این کارشناس روس گفت: وضعیت قرقیزستان کار آمریکاییها را آسانتر کرده است زیرا با پوشش پاسداری از صلح آمریکاییها میخواهند در منطقه “اوش” در جنوب قرقیزستان مستقر شوند ضمن آنکه در “پامر” (بدخشان تاجیکستان) آرزوی واشنگتن دسترسی به فرودگاه “مرغآب” است که در ارتفاعات بیش از ۳۰۰۰ متری امکان “اسکن” (کنترل) بیشتر قلمرو هند و چین فراهم خواهد شد.
وی در دامه اظهار داشت: در قزاقستان مسئله استقرار پایگاه نیروی دریایی آمریکا در “آکتاو” در حال بررسی است که با آئیننامه سازمان پیمان امنیت جمعی مبنی به عدم حضور نیروهای نظامی خارجی در قلمرو سازمان، مغایرت دارد با این حال در ازبکستان نیز هشت فرودگاه در فهرست آمریکا جهت استفاده قرار گرفته است ضمن اینکه در دوشنبه نیز امکان ایجاد چنین فرودگاههایی بعید نخواهد بود.
کنیازف در پایان سخنرانی خود افزود: با این حال دیده میشود که وضع منطقه در رابطه با تداوم حضور نظامی آمریکا هیچ نوع دورنمای امیدوارکنندهای ندارد که اندیشیدن بر سر این موضوع در این مرحله حساس، مهم خواهد بود.
نگاه ازبکستان به اوضاع افغانستان و منطقه
“رفیق صیفولین” مشاور پیشین رئیس جمهور ازبکستان و کارشناس مسایل سیاسی منطقه در سخنرانی خود در این همایش عنوان کرد: به ظاهر همه کشورها طرفدار صلح در افغانستان هستند اما در اصل هر کشوری به دنبال دستیابی به منافع خاص خود میباشد که منجر به پیچیدهتر شدن اوضاع این کشور شده است.
وی با اظهار اینکه نقش ازبکستان در مسیر شمالی پشتیبانی از نیروهای آمریکا و ناتو در افغانستان مهم میباشد، افزود: در اصل بسیاری از مسائل به این بستگی دارد که تاشکند به چه سمتی تمایل پیدا کند.
مشاور اسبق “کریم اف” با اعلام اینکه اقدامات آمریکا طی ۱۰ سال گذشته در افغانستان به معنای شکست این کشور نبوده ولی موفقیتآمیز نیز به حساب نمیآید، اظهار داشت: وضعیت در افغانستان دور از حل و فصل است ضمن اینکه حضور هرگونه نیروی نظامی خارجی در این کشور به دلیل فاصله بسیار نزدیک موجب نگرانی ازبکستان خواهد شد بویژه اینکه چالشها و تهدیدات رو به افزایش است.
صیفولین با بیان اینکه “حامد کرزی” تا انتخابات سال ۲۰۱۴ افغانستان یا به طور مصنوعی دوام میآورد و یا یکی دیگر از طرفداران آمریکا جاینشین وی میشود، افزود: بحث دیگر استقرار رژیم روحانیان میانهرو است که البته طالبان بیش از حد (افراطی) هستند اما با این وجود بخش بزرگی از جمعیت افغانستان از آنها جانبداری میکنند و مورد سوم بحث استقرار یک رژیم افراطی رادیکال در افغانستان است که همه این گزینهها تهدیدی برای آسیای مرکزی محسوب میشوند چرا که از حمایتهای منطقهای برخوردار نخواهند بود.
وی عنوان کرد: بعید است که طالبان بتوانند در آسیای مرکزی به اقدامات فعال بپردازند زیرا در این منطقه با واکنش سازمان پیمان امنیت جمعی و ناتو مواجه خواهند شد البته بعد از خروج نیروهای آمریکا و ناتو از افغانستان گروههای تندرو اسلامی در کشورهای آسیای مرکزی فعال خواهند شد و به این دلیل ازبکستان امنیت مرزهای خود با تاجیکستان و قرقیزستان را تقویت کرده است.
مشاور پیشین رئیس جمهور ازبکستان ادامه داد: مشکل بزرگ در این رابطه کاهش مصونیت مردم ازبکستان در برابر ورود ایدههای اسلامی به شکل انقلابهای عربی میباشد و تاشکند تمایل دارد منافع تمامی طرفهایی را که در موضوع افغانستان نقش دارند، در نظر بگیرد اما با این حال ازبکستان از آن نگران است که ضمن حمایت صریح از نیروهای خارجی بانفوذ در افغانستان، خود به هدف توجه برخی قدرتها تبدیل شده است.
صیفولین با اشاره به اینکه سازمان پیمان امنیت جمعی نتوانسته است خود را به عنوان یک ساختار فعال معرفی کند و هنوز با ابهامات بسیار زیادی مواجه است، افزود: انتقال مرکز ثقل مناقشات به جنوب افغانستان فرصت ایجاد ساختاری شبیه دولت در شمال این کشور را فراهم میکند که از این ایده خیلی از کشورها حمایت میکنند.
وی در پایان اظهار داشت: تاشکند جانبدار توسعه روابط دوجانبه با افغانستان است که در این زمینه با حمایت مالی “بانک توسعه آسیا”، ازبکستان تا مزار شریف راه آهن احداث کرد و چنانچه مواضع ازبکستان و قزاقستان در مورد افغانستان هماهنگ شوند سایر کشورهای منطقه به دنبال آنها خواهند رفت.
ناکامی آمریکا و غرب در افغانستان
“رفیق طاهراف” محقق مرکز مطالعات استراتژیک و نظامی وزارت دفاع قزاقستان در این همایش اظهار داشت:
افغانستان نهتنها برای منطقه بلکه برای کل دنیا خطر ایجاد کرده است زیرا در افغانستان منافع قدرتهای جهانی با یکدیگر تقابل پیدا کرده است و ایجاد پایگاههای جدید نظامی آمریکا میتواند علیه روسیه، چین، آسیای مرکزی و سایر کشورها مورد استفاده قرار گیرند.
وی در سخنرانی خود ادامه داد: حضور نظامی ۴۲ کشور دنیا در افغانستان انگیزه تشدید مقاومت از سوی طالبان و دیگر ساختارهای افراطی و تروریستی را فراهم کرده است ضمن اینکه صندوق حمایت بین المللی از افغانستان بودجه کافی در اختیار نداشته و سرمایهگذاریهای صورتگرفته نتوانسته است منجر به نتایج مثبتی شود.
این کارشناس قزاق افزود: بر اساس مستندات ۵۰ میلیارد دلار از سوی جامعه بینالمللی در افغانستان هزینه شده و ۴۵۰ میلیارد دلار نیز آمریکا برای عملیاتهای نظامی صرف کرده در ضمن ۱۷ میلیارد دلار نیز آلمان برای ارتقای قابلیتهای جنگی در افغانستان اختصاص داده است.
طاهراف همچنین مسایل منطقهای مربوط به افغانستان را به شکل زیر برشمرد:
– رقابت شدید ژئوپلیتیکی در منطقه و وجود پایگاههای آمادهسازی افراطگرایان و تروریستها؛
– مشکلات مرزی در کشورهای آسیای مرکزی هممرز با افغانستان؛
– افزایش سریع و مداوم تعداد جوانان شرکتکننده در عملیاتهای نظامی در آسیای مرکزی و آسیای جنوبی؛
– کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر به عنوان اتکای اصلی اقتصاد طالبان؛
وی در سخنرانی خود در این همایش پیشنهاداتی را به شرح زیر برای حل مشکل افغانستان، عنوان کرد:
– ایجاد دولت اعتماد ملی؛
– تدوین مجموعهای از وظایف اولیه دولت از جمله:
– قطع اقدامات نظامی؛
– حل مسایل ملی؛
– ایجاد حاکمیت قانون؛
– ایجاد پایگاه قانونگذاری ملی برای توسعه و همگرایی اقتصادی.
این کارشناس همچنین راهکارهایی را به شرح زیر به منظور کمک به عادیسازی اوضاع در افغانستان، ارائه کرد:
– ایجاد کمربند ثبات و امنیت منطقهای و وضعیت بیطرفی افغانستان؛
– همکاری بین ناتو و سازمان پیمان امنیت جمعی؛
– مذاکرات سیاسی بین آمریکا و سازمان همکاریهای شانگهای به منظور تدوین روشهای مشترک برای حل مشکل افغانستان؛
– همکاریهای مشترک سازمان همکاریهای شانگهای و سازمان پیمان امنیت جمعی؛
– کمک به بهبود قانونگذاری ملی در مورد نیروهای مسلح و ساختارهای امنیتی و انتظامی افغانستان؛
– ایجاد جنبش سیاسی کشورهای حامی حل و فصل صلحآمیز مشکل افغانستان؛
– صنعتیسازی افغانستان.
ادامه دارد…
